Bước vào tuổi 92, nghệ sĩ Phi Điều vẫn còn tự chạy xe máy đi diễn, tự nhận show, sắp xếp công việc và chưa bao giờ hỏi cát-xê.
Nghệ sĩ Phi Điểu tên thật Nguyễn Thị Phi Phi, sinh năm 1932, quê An Giang. Bà tham gia nghệ thuật từ năm 14 tuổi. Trong vai trò diễn viên, nghệ sĩ Phi Điểu được đông đảo khán giả biết đến trong các vai người phụ nữ tần tảo, chịu thương, chịu khó. Không ít người gọi bà là “bà ngoại quốc dân”, “người mẹ hiền từ nhất màn ảnh Việt”…
Trò chuyện cùng với phóng viên VTC News , nghệ sĩ Phi Điểu cho biết dù tuổi cao nhưng bà vẫn còn tham gia đóng phim, quảng cáo, minh họa cho video ca nhạc, thậm chí làm giám khảo cho cuộc thi thời trang… tất cả xuất phát từ đam mê nghệ thuật và mong muốn làm người có ích cho xã hội.
Ở tuổi 92, trong khi đồng nghiệp cùng trang lứa an hưởng tuổi già, nhàn nhã bên con cháu, nghệ sĩ Phi Điểu vẫn miệt mài tham gia nghệ thuật mà không màng đến cát-xê.
Trở lại với nghệ thuật ở tuổi… về hưu
Năm 1954, bà từ miền Nam tập kết ra Bắc cùng đoàn cải lương. Thời điểm đó, chồng của bà – cố nhạc sĩ Phan Nhân cũng hoạt động trong đoàn văn công. Khi về Hà Nội, các con của bà đang chuẩn bị đi học. Nhận thấy các con cần một người ở nhà chăm sóc, trong khi đó công việc hoạt động nghệ thuật của hai vợ chồng đều phải đi suốt, bà quyết định nghỉ việc.
Sau đó, bà biết Đài Tiếng nói Việt Nam đang cần tìm một phát thanh viên giọng Nam Bộ. Là một diễn viên hoạt động trong đoàn văn công, có kinh nghiệm, bà thi vào Đài và được nhận đi làm luôn.
Sau giải phóng, gia đình bà về lại TP.HCM. Bà chuyển công tác về Đài Tiếng nói TP.HCM cũng với công việc phát thanh viên.
Năm 2000 khi về hưu, không vướng bận công tác ở Đài, nghệ sĩ Phi Điểu bắt đầu tham gia các hoạt động nghệ thuật trở lại. Trước khi là phát thanh viên, bà từng là thành viên của đoàn văn công, từng được đi học các lớp ca múa nhạc, sau đó chuyển sang kịch, cải lương… nên việc trở lại với công việc diễn xuất của bà không hề gặp khó khăn.
Nghệ sĩ Phi Điểu từng hoạt động trong Đoàn cải lương Nam Bộ. (Ảnh: NVCC)
“Khi còn hoạt động trong đoàn cải lương, tôi được đào tạo bài bản từ ca hát, nhảy múa, diễn xuất, dẫn chương trình… nên khi hoạt động nghệ thuật trở lại, tôi có thể làm mọi thứ. Về mặt diễn xuất, tôi không có bí quyết gì, chỉ có kinh nghiệm được đúc kết qua từng dự án, sau khi quan sát mọi người thực hiện” , nghệ sĩ Phi Điểu chia sẻ.
Với gương mặt hiền lành, bà được các đạo diễn tin tưởng và giao phó những vai bà mẹ phúc hậu, chịu thương, chịu khó. Những bộ phim dấu ấn của bà trong vai người mẹ có thể kể đến như: Thụy khúc, Blouse trắng, Lẵng hoa tình yêu, Bên đường lá đỏ … Sau các vai diễn này, bà được khán giả nhớ đến là “người mẹ hiền nhất màn ảnh Việt”.
Thích tự đi xe máy đi diễn, tự nhận show
Cuối năm 2023, NSƯT Phi Điểu nhận được giải thưởng Nữ diễn viên chính xuất sắc tại Lễ bế mạc và trao giải Liên hoan phim (LHP) ngắn TP.HCM 2023 với vai Ngọc trong phim Ai đã giết bánh bò . Được biết, bà là diễn viên cao tuổi nhất của LHP. Khi đó, bà đã bước sang tuổi 91.
Với giải thưởng lần này cùng nhiều năm hoạt động nghệ thuật sôi nổi, không ít khán giả mong chờ ngày nghệ sĩ Phi Điểu nhận danh hiệu NSND. Thế nhưng khi được hỏi về điều này, bà khẳng định vì hài lòng với hiện tại nên bà sẽ không làm đơn xin xét duyệt.
Ngoài tuổi 90, bà vẫn tự chạy xe máy đến địa điểm làm việc mà không muốn làm phiền đến con cháu lẫn đồng nghiệp. Bà nói: “Tôi thích đi xe để duy trì sự nhạy bén của mình, xong việc về sớm cho thoải mái. Đi xe máy giúp tôi chủ động hơn, đầu óc minh mẫn”.
Bà cho biết, chiếc xe của mình đã được các con chỉnh sửa cho vừa vặn, tốc độ không quá mạnh như nguyên bản. Bên cạnh đó, bà đi xe chậm và rất cẩn thận.
Hình ảnh đời thường của nghệ sĩ Phi Điểu.
Tuy nhiên, cũng không thể tránh khỏi những sự cố đáng tiếc xảy ra. Bà từng bị tai nạn vài lần, trong đó, lần nghiêm trọng nhất là bà bị xe hơi kéo ngã và cán qua cánh tay. Lần đó, bà phải nằm viện mấy tháng trời.
Sau những lần bị tai nạn, bà vẫn đi xe máy bình thường chứ không bị “nhát tay” như mọi người vẫn nghĩ. Bà nói: “Tôi lì lắm, chuyện gì ra chuyện đó. Tôi đi xe đàng hoàng cẩn thận, không lấn làn hay đi ngược chiều… Cứ bình thường, đi đúng đường, lỡ có gì cũng không ai trách được mình”.
Vì lo lắng cho sức khỏe mẹ nên có lần, con trai bà nhất định giấu xe máy, kiên quyết không để bà tự lái xe đi làm. Tuy nhiên , sự kiên định của bà khiến con đành phải mang xe trả lại.
Nghệ sĩ Phi Điểu cho rằng tự bản thân bà biết tình hình sức khỏe, đầu óc của bà còn minh mẫn nên vẫn muốn được chủ động mọi thứ trong công việc. Bởi với bà, việc lái xe cũng góp phần giúp bà duy trì sức khỏe cũng như giữ được sự nhạy bén trong mọi tình huống.
Nhiều khán giả, đồng nghiệp trẻ bày tỏ sự lo lắng về việc bà lớn tuổi nhưng tự đi làm mà không có sự hỗ trợ từ gia đình. Bà cho biết đây là sự lựa chọn và quyết định của mình. “Các con cháu của tôi ai cũng có việc bận, sao bắt tụi nó chờ mình mấy tiếng đồng hồ được? Người nhà đi theo cực lắm. Tôi có 2 đứa con nhưng đều lớn tuổi và có gia đình rồi. Thành ra tôi tự lo mọi thứ, chuyện ai nấy làm”.
Cần mẫn là việc nhưng không vì “miếng cơm manh áo”
Ở tuổi 92, nghệ sĩ Phi Điểu không chỉ tự lái xe máy đi làm, bà còn tự nhận lịch diễn, mọi công việc bà đều tự mình làm chứ không nhờ vả ai.
Bà tiết lộ bản thân có một cuốn sổ tay nhỏ do bà tự làm để lưu lịch công việc trong vòng 2 tháng.
“Mỗi khi có lịch công việc, tôi đều ghi chú vào cuốn sổ nhỏ này. Ai gọi tới tôi sẽ xem và báo luôn, không để mọi người phải chờ đợi lâu. Mình phục vụ công chúng, không làm việc này thì có việc kia, miễn là liên quan đến nghệ thuật. Tôi may mắn là từ khi 14, 15 tuổi đến tận bây giờ tôi không làm nghề gì khác ngoài nghệ thuật, từ ca múa, nhạc kịch, cải lương, điện ảnh, phát thanh”.
Nghệ sĩ Phi Điểu tự tin trình diễn áo dài trước sự cổ vũ của khán giả.
Cuộc sống của bà ở tuổi này rất thoải mái về kinh tế lẫn tinh thần vì bà có tiền lương hưu hàng tháng. Trong gia đình, ăn uống, sinh hoạt các con các cháu lo. Bà đi diễn vì niềm yêu thích và mong muốn đóng góp, hỗ trợ cho các hoạt động nghệ thuật chứ không phải vì chuyện “miếng cơm manh áo”. Các con của bà, ai cũng có sự nghiệp ổn định.
Điều đặc biệt nữa ít ai biết đến là khi nhận show diễn bà không bao giờ hỏi cát-xê, người ta trả bao nhiêu bà nhận bấy nhiêu. Thậm chí có người không trả tiền bà cũng không hỏi. Mỗi khi nhận được lời mời, điều bà quan tâm là sự góp mặt của mình có ý nghĩa như thế nào cho cho chương trình đó, phù hợp với tiêu chuẩn, bà sẽ nhận lời.
“Tôi coi trọng tính cách, đạo đức của những nhà sản xuất, đạo diễn tôi làm việc chung. Mỗi lần ê-kíp hỏi chuyện cát-xê, tôi thường nói họ căn cứ vào mức độ đóng góp của tôi với dự án, từ đó chủ động ra mức phù hợp, không để tôi thiệt thòi mà đoàn cũng khó xử. Thậm chí, nhiều đoàn làm phim không trả tiền, tôi cũng chưa bao giờ đòi trả”.
Không chỉ hoạt động nghệ thuật, sau khi về hưu bà tiếp tục miệt mài với vị trí Chủ tịch Ủy ban Mặt trận phường suốt hai nhiệm kỳ. Nghệ sĩ Phi Điểu chia sẻ, bà tham gia công việc này cũng với mong muốn được hỗ trợ phần nào về mặt tinh thần và kinh tế cho những người phụ nữ có cuộc sống và hoàn cảnh khó khăn.
“Giờ tôi chỉ mong có sức khỏe, tâm trí minh mẫn, đủ đảm nhận các vai diễn để khán giả thấy được sự cống hiến của mình. Tôi sẽ đi diễn đến lúc sức khỏe còn cho phép. Nếu tự thấy không còn sức, tôi sẽ chủ động lùi về chứ không cưỡng cầu làm khổ con cháu” , nghệ sĩ Phi Điểu chia sẻ.
